کمیته بین‌المللی ویراستاران نشریات پزشکی | ICMJE چیست و چه کاربردی دارد؟

در دنیای پژوهش پزشکی، اعتبار علمی نه تنها به کیفیت داده‌ها، بلکه به شیوه نگارش، گزارش‌دهی و انتشار نتایج نیز وابسته است. در این میان، گروهی با نفوذ و معتبر به نام ICMJE یا International Committee of Medical Journal Editors نقش تعیین‌کننده‌ای در استانداردسازی فرایندهای نشر علمی ایفا می‌کند. این کمیته، که از ویراستاران ارشد مجلات برجسته پزشکی تشکیل شده، سال‌هاست با انتشار توصیه‌نامه‌هایی معتبر، مرجع اصلی اخلاق، شفافیت و ساختار در نگارش مقالات پزشکی محسوب می‌شود.

هدف اصلی ICMJE ایجاد چهارچوبی منسجم برای نگارش و گزارش مقالات پژوهشی، بالینی و مرورهای علمی است تا از یک‌سو اعتبار علمی مطالب حفظ شود، و از سوی دیگر، حقوق نویسندگان، پژوهشگران، بیماران و خوانندگان محترم شمرده شود. توصیه‌نامه‌های این کمیته به شکلی تدوین شده‌اند که هم جنبه‌های فنی مانند استناد منابع و ساختار مقاله را پوشش دهند و هم مسائل اخلاقی نظیر افشای تضاد منافع، نقش نویسندگان و رعایت حقوق آزمودنی‌ها را دربر گیرند.

اهمیت این چارچوب‌ها زمانی پررنگ‌تر می‌شود که بدانیم بسیاری از مجلات پزشکی معتبر، از جمله NEJM، The Lancet و BMJ، پذیرش مقاله را منوط به رعایت دقیق دستورالعمل‌های ICMJE کرده‌اند. بنابراین، آشنایی با این اصول نه تنها برای نویسندگان مقالات علمی بلکه برای ویراستاران، داوران و حتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، یک ضرورت حرفه‌ای است.

ICMJE چیست و چه نقش مهمی در انتشار مقالات علمی دارد؟

کمیته بین‌المللی ویراستاران نشریات پزشکی (ICMJE) گروهی کوچک اما تأثیرگذار از سردبیران نشریات پزشکی است که سالانه گرد هم می‌آیند تا بر روی تدوین و به‌روزرسانی «توصیه‌نامه‌هایی برای نگارش، گزارش‌دهی، ویرایش و انتشار آثار علمی در نشریات پزشکی» همکاری کنند. اعضای این کمیته به صورت داوطلبانه در این جلسات شرکت می‌کنند و هزینه‌های فعالیت‌های خود را نیز شخصاً تأمین می‌نمایند.

در حال حاضر، اعضای ICMJE شامل نشریات و نهادهای برجسته‌ای همچون Annals of Internal Medicine، BMJ، JAMA، The Lancet، Nature Medicine، PLOS Medicine، New England Journal of Medicine، Bulletin of the World Health Organization و چندین ژورنال دیگر از کشورهای مختلف از جمله تونس، آلمان، اتیوپی، هند، نیوزیلند و کره جنوبی هستند. همچنین کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده و انجمن جهانی ویراستاران پزشکی نیز در این کمیته حضور دارند.

آیا امکان عضویت در ICMJE برای نشریات یا افراد وجود دارد؟

کمیته بین‌المللی ویراستاران نشریات پزشکی (ICMJE) – که پیش‌تر به نام گروه ونکوور شناخته می‌شد – یک نهاد با عضویت باز نیست. این کمیته تنها از گروه کوچکی از سردبیران نشریات عمومی پزشکی تشکیل شده و تنها در موارد خاص، در صورت نیاز به دیدگاهی جدید یا تخصصی که در میان اعضای فعلی وجود ندارد، از یک نشریه یا سازمان جدید برای عضویت یا حضور به عنوان مهمان دعوت می‌شود.

برخلاف ICMJE، نهادهایی مانند انجمن جهانی ویراستاران پزشکی (WAME) و شورای ویراستاران علمی (CSE) سازمان‌هایی با عضویت باز هستند که برای ویراستاران و فعالان حوزه نشر زیست‌پزشکی طراحی شده‌اند و فرصت‌های گسترده‌تری برای مشارکت فراهم می‌کنند.

نشریات عضو کمیته ICMJE

اعضای فعلی کمیته ICMJE شامل نشریات و سازمان‌های معتبر زیر هستند:

• Annals of Internal Medicine

• The BMJ

• Bulletin of the World Health Organization

• Deutsches Ärzteblatt (ژورنال پزشکی آلمان)

• Ethiopian Medical Journal

• JAMA (Journal of the American Medical Association)

• Journal of Korean Medical Science

• المجلة الطبية التونسية (Medical Tunisia)

• Medwave

• The National Medical Journal of India

• Nature Medicine

• New England Journal of Medicine

• New Zealand Medical Journal

• PLOS Medicine

• The Lancet

• کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده (U.S. National Library of Medicine)

• انجمن جهانی ویراستاران پزشکی (World Association of Medical Editors)

راهنمای جامع توصیه‌نامه‌های ICMJE برای انتشار مقالات پزشکی

ICMJE Recommendations چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟

کمیته بین‌المللی ویراستاران نشریات پزشکی (ICMJE) مجموعه‌ای از اصول و استانداردهای بین‌المللی برای نگارش، گزارش‌دهی، ویرایش و انتشار آثار علمی در نشریات پزشکی را تدوین کرده است. این سند، که پیش‌تر با عنوان «الزامات یکنواخت برای نگارش مقالات» (Uniform Requirements for Manuscripts - URMs) شناخته می‌شد، اکنون با نام جدید "توصیه‌نامه‌هایی برای نگارش، گزارش‌دهی، ویرایش و انتشار آثار علمی در نشریات پزشکی" یا به اختصار ICMJE Recommendations ارائه می‌شود.

دریافت و استفاده از توصیه‌نامه‌ها

نسخه رسمی و به‌روز توصیه‌نامه‌های ICMJE به صورت رایگان و فقط از طریق وب‌سایت رسمی این کمیته (www.ICMJE.org) در دسترس است. ICMJE نسخه چاپی منتشر نمی‌کند، اما کاربران می‌توانند فایل PDF این سند را دانلود و در صورت نیاز چاپ کنند.

ترجمه و بازنشر توصیه‌نامه‌ها

سازمان‌های غیربازرگانی مجاز به ترجمه این سند به زبان‌های دیگر هستند، ولی ICMJE توانایی بازبینی یا تأیید این ترجمه‌ها را ندارد. بنابراین، هر ترجمه‌ای باید با اعلامیه‌ای مشخص منتشر شود که تأکید می‌کند نسخه رسمی فقط نسخه انگلیسی موجود در وب‌سایت ICMJE است. همچنین باید لینک مستقیم به نسخه اصلی درج شود و ترجمه‌کننده موظف است کمیته را از ترجمه انجام‌شده مطلع سازد تا لینک آن در وب‌سایت رسمی قرار گیرد.

ICMJE اجازه بازنشر یادداشت‌های تحریریه یا ترجمه‌های غیررسمی توسط نهادهای غیرعضو را نمی‌دهد. این نهادها می‌توانند یک یادداشت کوتاه به همراه لینکی به نسخه اصلی منتشر کنند.

استناد به توصیه‌نامه‌ها

برای استناد علمی به توصیه‌نامه‌های ICMJE، از فرمت زیر استفاده می‌شود:

International Committee of Medical Journal Editors [homepage on the Internet]. Recommendations for the Conduct, Reporting, Editing and Publication of Scholarly Work in Medical Journals [insert month/day/year you accessed site] Available from: http://www.ICMJE.org

کدام مجلات از توصیه‌نامه‌های ICMJE پیروی می‌کنند؟

در حال حاضر، سردبیران ۱۷ نشریه معتبر عضو رسمی ICMJE هستند، از جمله:

Annals of Internal Medicine، BMJ، JAMA، The Lancet، Nature Medicine، PLOS Medicine، New England Journal of Medicine، و سازمان‌هایی مانند کتابخانه ملی پزشکی آمریکا و انجمن جهانی ویراستاران پزشکی.

تعداد زیادی از نشریات دیگر نیز این توصیه‌نامه‌ها را به عنوان استاندارد راهنمای خود پذیرفته‌اند، اما ICMJE فهرست رسمی این نشریات را نگهداری نمی‌کند.

راهنمای ارسال فرم افشای تضاد منافع برای مقالات علمی

فرم Disclosure ICMJE چیست و چگونه باید آن را ارسال کرد؟

کمیته بین‌المللی ویراستاران نشریات پزشکی (ICMJE) یک فرم استاندارد برای افشای تضاد منافع تهیه کرده تا فرآیند اعلام منافع نویسندگان در مقالات علمی پزشکی به شکل یکپارچه و شفاف انجام شود. این فرم با هدف کمک به افزایش شفافیت و اعتماد در روند انتشار مقالات طراحی شده است.

نحوه استفاده و ارسال فرم افشا

فرم افشا را باید از وب‌سایت رسمی ICMJE دانلود کرده، آن را تکمیل و در رایانه خود ذخیره کنید. پس از آن، فرم تکمیل‌شده باید مستقیماً برای نشریه‌ای ارسال شود که قصد دارید مقاله خود را به آن ارسال کنید – نه برای ICMJE.

برخی نشریات ممکن است فرم‌ها یا روش‌های متفاوتی برای اعلام تضاد منافع داشته باشند. بنابراین، همیشه ابتدا راهنمای نویسندگان را در وب‌سایت مجله مقصد بررسی کنید.

سؤالات رایج درباره ارسال فرم

آیا باید فرم افشا را برای ICMJE ارسال کنم؟

خیر. ICMJE هیچ فرم افشایی را دریافت یا نگهداری نمی‌کند. تمامی فرم‌ها باید مستقیماً به نشریه مورد نظر ارسال شوند.

آیا ICMJE تأیید می‌کند که فرم من به نشریه رسیده است؟

خیر. ICMJE هیچ دسترسی یا اطلاعی از ارسال فرم به نشریات ندارد. اگر در مورد دریافت فرم توسط نشریه اطمینان ندارید، باید مستقیماً با آن نشریه تماس بگیرید.

در برخی موارد، نشریات لینکی برای پر کردن فرم افشا به صورت آنلاین در اختیار نویسندگان قرار می‌دهند. در این حالت نیز فرم مستقیماً به دفتر تحریریه همان نشریه ارسال می‌شود، نه به ICMJE.

نکات متفرقه درباره ارسال مقاله و فرمت منابع بر اساس استاندارد ICMJE

چگونه می‌توان با یک نشریه خاص تماس گرفت یا مقاله‌ای را برای آن ارسال کرد؟

اگر قصد ارسال مقاله یا طرح پرسش درباره یک نشریه خاص را دارید، باید مستقیماً با همان نشریه تماس بگیرید. کمیته بین‌المللی ویراستاران نشریات پزشکی (ICMJE) فهرست یا اطلاعات تماس نشریات را نگهداری نمی‌کند و مسئولیتی در قبال روند ارسال مقاله به نشریات ندارد. برای یافتن اطلاعات تماس یک نشریه خاص، پیشنهاد می‌شود:

• نام نشریه را در اینترنت جستجو کنید.

• با کتابخانه دانشگاه یا مؤسسه علمی خود مشورت کنید.

نحوه صحیح فرمت‌بندی منابع و استنادها چگونه است؟

ICMJE دیگر فهرست جداگانه‌ای از شیوه‌های استناد منتشر نمی‌کند. در عوض، توصیه می‌کند نویسندگان از استاندارد ANSI که توسط کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده (NLM) برای پایگاه‌های اطلاعاتی خود اقتباس شده، پیروی کنند.

برای نمونه‌های دقیق و استانداردهای استناد، به راهنمای کامل Citing Medicine مراجعه کنید که در نشانی زیر قابل دسترسی است:

 https://www.nlm.nih.gov/citingmedicine

این راهنما شامل شیوه‌نامه‌ای کامل برای ارجاع به منابع گوناگون (کتاب، مقاله، وب‌سایت، گزارش و...) است و مبنای رسمی استناد برای بسیاری از نشریات علمی پزشکی جهان به‌شمار می‌رود.

جمع‌بندی کلی توصیه‌نامه‌ها و راهنماهای ICMJE

کمیته بین‌المللی ویراستاران نشریات پزشکی (ICMJE) با ارائه مجموعه‌ای از توصیه‌نامه‌ها، فرم‌ها و استانداردها، بستری شفاف و منسجم برای نگارش، ارسال، افشای منافع، و استناد به منابع علمی در حوزه پزشکی فراهم کرده است. این چارچوب‌ها که به صورت آنلاین و رایگان در اختیار پژوهشگران، نویسندگان و ویراستاران قرار دارد، به افزایش اعتبار علمی، جلوگیری از تعارض منافع، و ارتقای کیفیت نشریات پزشکی کمک شایانی می‌کند. برای استفاده صحیح از این منابع، مراجعه مستقیم به وب‌سایت رسمی ICMJE و پایبندی به دستورالعمل‌های هر نشریه ضروری است. پیروی از این اصول به پژوهشگران کمک می‌کند تا آثار خود را به‌صورت حرفه‌ای، منطبق با استانداردهای جهانی، و با حداکثر شفافیت علمی منتشر کنند.

گام بعدی شما در مسیر انتشار علمی حرفه‌ای چیست؟

اگر قصد دارید مقاله‌تان را در مجلات معتبر پزشکی منتشر کنید، توصیه‌نامه‌های ICMJE نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت‌اند. با رعایت این اصول، احتمال پذیرش مقاله‌تان افزایش می‌یابد و اعتماد علمی بیشتری جلب خواهید کرد.