تفاوت نویسنده مسئول و نویسنده اول در مقالات علمی: وظایف، نقش‌ها و اهمیت

در مسیر پژوهش و نگارش مقالات علمی، مفاهیمی همچون «نویسنده اول» (First Author) و «نویسنده مسئول» (Corresponding Author) اهمیت بالایی دارند. بسیاری از پژوهشگران در ابتدای مسیر خود ممکن است تفاوت‌ها و نقش‌های این دو را به خوبی درک نکرده باشند. درک درست این مفاهیم می‌تواند به برنامه‌ریزی بهتر برای انتشار مقالات و مدیریت همکاری‌های علمی کمک کند. در این مقاله با بیان تفاوت نویسنده مسئول و نویسنده اول، با زبانی ساده و علمی به بررسی این مفاهیم می‌پردازیم و نکات مهمی برای موفقیت در این زمینه ارائه خواهیم کرد.

نویسنده مسئول (Corresponding Author) کیست؟ 

نویسنده مسئول، فردی است که مسئولیت اصلی ارتباط با مجله علمی را در طول فرآیند ارسال، داوری و انتشار مقاله بر عهده دارد. این شخص به عنوان نماینده اصلی گروه نویسندگان عمل می‌کند و تمامی مراحل ارتباطی، از ارسال مقاله تا پاسخ به داوری‌ها و پیگیری وضعیت انتشار، بر عهده اوست. به عبارت دیگر، نویسنده مسئول نقطه تماس اصلی بین تیم نویسندگان و مجله محسوب می‌شود.

نویسنده مسئول معمولاً پژوهشگری باتجربه‌تر در زمینه نگارش و انتشار مقالات علمی است، مانند استاد راهنما یا مدیر گروه تحقیقاتی. او نه تنها در تولید محتوای علمی مقاله مشارکت دارد، بلکه مسئولیت‌های اجرایی مهمی را نیز بر عهده می‌گیرد. این مسئولیت‌ها شامل تکمیل فرم‌های مجله، ثبت اطلاعات نویسندگان، ارائه مستندات اخلاقی و مجوزها، و اطمینان از رعایت الزامات اخلاق پژوهشی است. البته، برخی از این وظایف می‌توانند به سایر نویسندگان محول شوند، اما در نهایت مسئولیت اصلی با نویسنده مسئول خواهد بود.

برای نوشتن اسامی نویسندگان مقاله در یک ژورنال و درک تفاوت‌ آن‌ها به مطلب "چه کسی می‌تواند نویسنده مقاله باشد؟" مراجعه کنید.

وظایف کلیدی نویسنده مسئول در فرآیند ارسال و انتشار مقاله

نویسنده مسئول باید مراحل متعددی را به دقت مدیریت کند تا مقاله به درستی به مرحله انتشار برسد. وظایف کلیدی او شامل موارد زیر است:

• مدیریت ارتباطات با مجله: پاسخ به سوالات سردبیر، داوران و تیم مجله

• اطمینان از تکمیل مدارک لازم: مانند تاییدیه کمیته اخلاق، ثبت کارآزمایی بالینی (در صورت نیاز)، فرم‌های تضاد منافع و فرم‌های حق تالیف

• ارسال نسخه نهایی مقاله: تهیه و آماده‌سازی مقاله بر اساس فرمت و دستورالعمل‌های مجله

• پیگیری فرآیند داوری: پاسخ به نظرات داوران و ارسال نسخه اصلاح‌شده

• هماهنگی با سایر نویسندگان: تایید نهایی متن مقاله و ترتیب نویسندگان

• تضمین رعایت اصول اخلاقی در پژوهش و انتشار: مانند رعایت حقوق نویسندگان و شفافیت در داده‌ها

شش نکته کلیدی برای موفقیت نویسنده مسئول

اگر برای نخستین بار نقش نویسنده مسئول را بر عهده می‌گیرید، رعایت نکات زیر می‌تواند به موفقیت شما کمک کند:

1. رعایت دقیق زمان‌بندی‌ها: به ضرب‌الاجل‌های مجله توجه کنید و برنامه‌ریزی منظم داشته باشید.

2. تهیه نسخه آماده ارسال: مقاله را بر اساس استانداردهای علمی و نگارشی ویرایش کنید.

3. آماده‌سازی کامل فایل‌های ارسالی: تمام مستندات و فرم‌ها را به‌طور کامل جمع‌آوری و تکمیل کنید.

4. ثبت اطلاعات صحیح نویسندگان: نام‌ها، وابستگی‌ها و ایمیل‌ها را به دقت بررسی کنید.

5. رعایت اصول اخلاقی در نگارش: شفافیت در داده‌ها، ذکر منابع و رعایت حقوق نویسندگان اهمیت دارد.

6. پیشبرد دسترسی آزاد (Open Access): در صورت تمایل، مقاله را به‌صورت دسترسی آزاد منتشر کنید تا دامنه تأثیر آن افزایش یابد.

نکات کلیدی درباره ترتیب نویسندگان و نقش نویسنده مسئول

نویسنده مسئول الزاماً نباید نویسنده اول یا نویسنده ارشد (Senior Author) باشد. ترتیب نویسندگان در مقاله می‌تواند بنا به توافق گروه پژوهشی و بر اساس میزان مشارکت هر فرد تعیین شود.

با این حال، ارسال مقاله باید توسط نویسنده مسئول انجام شود. امکان ارسال مقاله به نمایندگی از نویسنده مسئول وجود ندارد و خود نویسنده مسئول باید فرآیند ارسال را مدیریت کند.

نویسنده مسئول چندگانه

در برخی موارد، مقالات ممکن است بیش از یک نویسنده مسئول داشته باشند. با این حال، در سیستم داوری ناشر (Peer Review System)، فقط یک نفر به‌عنوان نویسنده مسئول اصلی ثبت می‌شود. بنابراین، اگر مقاله شما بیش از یک نویسنده مسئول دارد، لازم است تمامی نویسندگان مسئول در متن مقاله (به‌ویژه در صفحه عنوان و بخش مشخصات نویسندگان) به‌طور کامل و شفاف معرفی شوند.
 

منطق داشتن تنها یک نویسنده مسئول اصلی

دلیل اصلی محدود کردن نویسنده مسئول به یک نفر این است که در فرآیند ارسال، داوری و تولید مقاله، تنها یک فرد باید مسئولیت نهایی را بر عهده بگیرد. داشتن یک نقطه تماس مشخص، موجب تسریع فرآیند انتشار و جلوگیری از سردرگمی در ارتباطات می‌شود. در واقع، تمامی مکاتبات ناشر (مانند درخواست‌ها، اصلاحات، تاییدیه‌ها و اطلاعیه‌ها) تنها به نویسنده مسئول ارسال می‌شود تا انسجام و سرعت فرآیند حفظ گردد.
 

نویسنده اول (First Author) چه کسی است؟ 

نویسنده اول فردی است که بیشترین سهم را در انجام پژوهش، طراحی مطالعه، جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل نتایج و نگارش اولیه مقاله داشته است. در اغلب موارد، نویسنده اول جوان‌تر از نویسنده مسئول است و ممکن است دانشجوی تحصیلات تکمیلی یا پژوهشگر پسادکتری باشد. در برخی مقالات، ممکن است بیش از یک نویسنده به‌عنوان نویسنده اول معرفی شوند. در چنین مواردی، باید در بخش بیانیه مشارکت نویسندگان (Author Contribution Statement) به‌طور شفاف ذکر شود که این نویسندگان به‌طور مساوی در انجام پژوهش مشارکت داشته‌اند.

نویسنده اول باید بتواند مقاله‌ای علمی و دقیق ارائه دهد که از نظر علمی، نگارشی و ساختاری بدون نقص باشد. این مقاله باید توجه و اعتماد نویسنده مسئول و دیگر اعضای تیم پژوهشی را جلب کند تا در فرآیند ارسال و انتشار، به عنوان مقاله‌ای شایسته ارزیابی شود.

همکاری نویسنده اول و نویسنده مسئول

برای دستیابی به موفقیت در انتشار مقاله، همکاری موثر بین نویسنده اول و نویسنده مسئول ضروری است. نویسنده اول باید با ارائه مقاله‌ای علمی، مستدل و دقیق، کار پژوهشی خود را به مرحله‌ای برساند که توسط نویسنده مسئول و تیم داوری مجله قابل قبول باشد. در مقابل، نویسنده مسئول باید از این کار حمایت کند و با مدیریت مراحل اجرایی، مقاله را به مرحله انتشار برساند.

در بسیاری از موارد، نویسنده اول و نویسنده مسئول دو فرد متفاوت هستند. با این حال، در برخی موارد، به ویژه در پروژه‌های انفرادی، ممکن است یک فرد همزمان نقش نویسنده اول و نویسنده مسئول را ایفا کند.

نکات تکمیلی برای موفقیت در نویسندگی مقالات علمی

بهبود کیفیت نگارش مقاله از طریق استفاده از خدمات ویراستاری و بازخوانی علمی می‌تواند تاثیر بسزایی در موفقیت انتشار مقاله داشته باشد. شرکت‌هایی مانند Elsevier خدمات ویراستاری و ترجمه تخصصی ارائه می‌دهند که می‌توانند کیفیت علمی و زبانی مقالات را به سطح بالاتری برسانند.

رعایت اصول اخلاقی در پژوهش و انتشار، ذکر دقیق منابع و ارجاعات، و شفافیت در ارائه داده‌ها از اصول کلیدی موفقیت در انتشار مقالات علمی هستند.

شناخت دقیق نقش‌ها و مسئولیت‌های نویسندگان، به ویژه در تیم‌های پژوهشی، می‌تواند از بروز سوءتفاهم و مشکلات احتمالی جلوگیری کند.

جمع‌بندی: چگونه نقش خود را در مقالات علمی به درستی ایفا کنیم؟

درک دقیق تفاوت‌ نویسنده مسئول و نویسنده اول، برای هر پژوهشگر و نویسنده مقالات علمی ضروری است. نویسنده اول به عنوان عامل اصلی تولید محتوای علمی و نویسنده مسئول به عنوان مدیر فرآیند انتشار، دو نقش کلیدی در موفقیت یک مقاله دارند. با رعایت نکات علمی و اخلاقی، برنامه‌ریزی منظم و استفاده از خدمات حرفه‌ای ویراستاری و بازخوانی، می‌توانید شانس موفقیت مقالات خود را در مجلات معتبر علمی افزایش دهید.

آیا شما هم چالش‌هایی در تعیین نویسنده اول و نویسنده مسئول داشتید؟!